Cây mã tiền – Đặc điểm, tác dụng, độc tố, cách trồng
Vị dược liệu mã tiền đã được sử dụng trong dân gian từ lâu với tên gọi là củ chi. Đây là vị thuốc có nhiều công dụng trong việc điều trị các bệnh về xướng khớp, bệnh sinh lý của đàn ông. Đọc ngay bài viết dưới đây để tìm hiểu thông tin về đặc điểm, tác dụng, độ tố và cách trồng cây mã tiền.
Đặc điểm cây mã tiền dây
Cây mã tiền có tên gọi khác là mắc sèn sứ, phan mộc miết, củ chi, cây mã tiền dây,… Giống thực vật này có tên khoa học là srychnos nux vomica hoặc srychnos pierreana, tên dược học là semen strychni, thuộc họ Loganiaceae (Mã Tiền). Dược liệu mã tiền được sử dụng trong Đông Y dưới hai dạng là khô và tươi. Cây mã tiền là giống thực vật thân thảo, vỏ ngoài có màu xám, cây mọc thẳng đứng. Những cây non thường có một lớp gai nhọn lên ngoài bao phủ, khi cây trưởng thành lớp gai này sẽ rụng đi.
Đặc điểm cây mã tiền dây
Lá mã tiền có hình trứng, nhọn ở hai đầu, mọc đối xứng hai bên, gân lá có hình lông chim. Hoa mã tiền mọc tập trung thành cụm, kích thước nhỏ, có hoa màu hồng hoặc vàng tùy vào giống. Cành mã tiền hơi vuông, sinh trưởng dạng dây leo, chiều dài của một cây trưởng thành trong khoảng 10 – 20m, thân hóa gỗ khi già. Toàn cây có màu xanh bóng, hoa mọc ra từ kẽ lá, quả sẽ sinh trưởng ngay sau khi cây vừa thụ phấn thành công. Quả có màu vàng chanh giống màu của quả quất khi chín, hình tròn, đường kính trong khoảng 4 – 5cm, thuộc dạng quả nang, bên trong chứa nhiều hạt.
Trên thế giới, cây phân bố chủ yếu ở Malaysia, Ấn Độ, Sri Lanka, Thái Lan, Việt Nam,… Bộ phận được sử dụng chủ yếu trong Đông Y chính là hạt mã tiền. Người ta chia loại cây này ra làm nhiều loại khác nhau, được đặt tên theo quốc gia sinh sống. Ngoài cây mã tiền Việt Nam thì còn rất nhiều loại cây mã tiền khác như cây mã tiền strychnos umbellata (Cây mã tiền hoa tán), cây mã tiền strychnos axillaris colebr (Cây mã tiền hoa nách), cây mã tiền strychnos cathayensis merr (Cây mã tiền Trung Quốc). Tại nước ta, loại cây này xuất hiện ở nhiều nơi như Lạng Sơn, Cao Bằng, Nghệ An, Hòa Bình, Tây Nguyên, Tây Ninh, Kiên Giang, Long An.
Cây mã tiền có tác dụng gì?
Bộ phận của cây mã tiền được sử dụng trong y học chính là hạt mã tiền, sau khi quả mã tiền rụng xuống đất thì sẽ được thu hoạch, thái mỏng, sấy khô sau đó tán cho thật nhỏ. Theo kinh nghiệm dân gian của nước ta, sau khi tách được hạt thì trộn chúng cùng với dầu vừng, đem đi đun sôi cho tới khi hạt mã tiền nổi lên trên mặt nước, tiếp đó vớt ra, thái nhỏ và mang đi sấy khô. Ngoài ra, chúng ta cũng có thể ngâm hạt trong nước vo gạo khoảng 24 – 48 giờ, tiếp đó mang đi cạo sạch phần vỏ bên ngoài và loại bỏ mầm hạt.
Cây mã tiền có tác dụng gì?
Theo nhiều nghiên cứu, bên trong hạt mã tiền có chứa hàm lượng cao cycloartenol, acid loganic, stigmasterin, acid gastric, glycosid, chất béo, alpha-colubrine, beta-colubrin, omycin, novocain, pseudo strychnin, alkaloid, strychnin, brucin. Vậy cây mã tiền có tác dụng gì đối với sức khỏe con người. Theo Đông Y, dược liệu mã tiền có vị đắng, tính hàn, chứa hàm lượng độc tính mạnh, được quy vào kinh Can và Tỳ. Chủ trị nhọt độc, viêm họng, viêm âm đạo, đau tê, bại liệt, đau nhức xương khớp. Có công dụng mạnh gân cốt, phong thấp, mạnh tỳ vị, tán kết, thông kinh lạc, tê bại, tiêu thũng, chỉ thống.
Theo y học hiện đại, cây mã tiền có công dụng ngăn ngừa rối loạn tiêu hóa, tăng co bóp dạ dày, kích thích tăng tiết dịch vị, tăng tốc độ chuyển thức ăn sang ruột, chống co giật, kích thích thần kinh trung ương và ngoại vi, giúp làm tăng huyết áp, tăng sự co bóp của mạch máu ngoại vi, tăng sự hoạt động của hệ tuần hoàn và tim mạch. Theo Tây Y, người ta thường rửa sạch hạt mã tiền với nước sau đó hấp chín cho tới khi mềm, tiếp đó thái mỏng, xay mịn và tán bột. Theo Trung Y, phương pháp sử dụng hợp lý nhất chính là rang trong nồi đất, khi đạt tới nhiệt độ trên 100 độ C thì đem bỏ dược liệu vào sao vàng. Khi hạt phồng và nổ thành tiếng thì thì cho hạt vào máy quay, tán bột.
Hạt mã tiền ngâm rượu có tác dụng gì?
Mã tiền có công dụng tuyệt vời trong việc điều trị một số bệnh về xương khớp. Rượu mã tiền chính mà một trong những cách dùng phổ biến được dân gian áp dụng. Vậy cụ thể hạt mã tiền ngâm rượu có tác dụng gì? Trong Đông Y, hạt mã tiền có vị đắng, tính hàn, độc, được ngâm cùng với rượu để điều trị đau nhức xương khớp và biến dạng khớp, kích thích hệ thần kinh ngoại vi, giảm đau, chống tê mỏi do bệnh gout và tê thấp. Tuy nhiên, chúng ta tuyệt đối không nên uống rượu mã tiền mà chỉ sử dụng chúng để xoa bóp bên ngoài da.
Hạt mã tiền ngâm rượu có tác dụng gì?
Cách ngâm rượu mã tiền
Cách thực hiện ngâm hạt mã tiền với rượu cũng khá đơn giản: Chuẩn bị khoảng 200g hạt mã tiền đã được sao vàng trên chảo nóng, ngâm cùng với 2 lít rượu trắng. Ngâm trong vòng 1 tháng, tiếp đó dùng rượu xoa bóp lên những vùng da bị đau nhức, ngay say đó tình trạng đau nhức sẽ được cải thiện đáng kể.
Cây mã tiền có độc không?
Mã tiền được y học công nhận là dược liệu có nhiều công dụng tuyệt vời đối với sức khỏe con người. Vậy, cây mã tiền có độc không? Thực chất, đây cũng là loại dược liệu có chứa hàm lượng độc tố cao, được xếp vào nhóm thuốc độc bảng A. Vị dược liệu này sau khi đã được bào chế thì sẽ giảm bớt được độc tính có bên trong, chúng được xếp vào độc tố nhóm B. Theo nhiều nghiên cứu, cây mã tiền có hàm lượng dược tính vô cùng cao, khi bệnh nhân có tình trạng ngộ độc mã tiền sẽ có hiện tượng chảy nhiều nước dãi, mạch nhanh, yếu, sợ ánh sáng, ngáp dài, thường hay nôn mửa.
Ở liều lượng cao hơn, vị dược liệu này có thể gây nên tình trạng ngạt thở, đồng tử mở rộng, co bắp thịt, rút gân hàm, gây nên triệu chứng của bệnh uốn ván như lồi mắt, tứ chi cứng đời, cơ thể gây cơ giật nhẹ. Dược liệu mã tiền khi chưa chế biến sẽ được sử dụng để làm thuốc bôi bên ngoài da, tuyệt đối không uống trực tiếp vào cơ thể. Chúng ta có thể dùng dưới dạng rượu thuốc, cồn thuốc, dùng riêng hoặc kết hợp với các loại dược liệu khác. Một người trưởng thành được khuyến cáo chỉ nên dùng khoảng 0,05 g hạt mã tiền cho 1 lần và 0,15g mã tiền trong 1 ngày. Khuyến cáo các bệnh nhân khi sử dụng các loại thuốc y học cổ truyền cần tới các cơ sở y tín để thăm khám.
Cây mã tiền có độc không?
Lưu ý khi sử dụng mã tiền tử
Vì có chứa hàm lượng độc tính vô cùng cao nên dược liệu mã tiền tử tuyệt đối không được sử dụng cho trẻ em dưới 2 tuổi. Trẻ có độ tuổi từ 3 trở lên thì chỉ nên dùng dưới dạng bột hoặc thuốc sắc.
Một số lưu ý khi sử dụng mã tiền (hạt):
- Không dùng mã tiền (hạt) phụ nữ có thai, cho con bú.
- Khi bị ngộ độc cần đưa tới các cơ sở y tế ngay, tuyệt đối không tự điều trị tại nhà.
Lưu ý khi sử dụng mã tiền tử
Cách trồng cây mã tiền
Chọn giống: Nên chọn những hạt giống đảm bảo chất lượng, không sâu bệnh, nguồn từ các cơ sở uy tín.
Cách trồng cây mã tiền bằng hạt: Trước khi trồng cần làm đất thật phẳng, gieo vãi hạt trực tiếp lên bề mặt đất. Tiếp đó, tưới phun sương cho toàn bộ khu vực trồng. Khi cây cao khoảng 5 – 10cm thì tiến hành mang cây đi trồng ở dưới gốc cây thân gỗ khác với khoảng cách mỗi cây là 3m.
Cách chăm sóc: Trong thời gian đầu mới trồng, chúng ta cần cung cấp lượng nước dồi dào cho cây, duy trì độ ẩm và chú ý tới các loại sâu bệnh ăn lá. Tuy nhiên, chúng ta chỉ nên phòng trừ sâu bệnh bằng phương pháp thủ công, tuyệt đối không dùng thuốc bảo vệ thực vật.
Hình ảnh cây mã tiền
Để nhận biết được chính xác loại cây này với các cây khác trong cùng họ, cùng Elead chiêm ngưỡng một số hình ảnh cây mã tiền dưới đây:
Hình ảnh cây mã tiền
Hình ảnh cây mã tiền
Hình ảnh cây mã tiền
Hình ảnh cây mã tiền
Hình ảnh cây mã tiền
Trên đây là toàn bộ thông tin về đặc điểm, tác dụng, độ tố và cách trồng cây mã tiền. Hy vọng bài viết này hữu ích cho cuộc sống của bạn, cảm ơn bạn đã đọc bài viết này!
Xem thêm: Cây lá dứa – Đặc điểm, tác dụng, cách dùng, cách trồng
Sinh Vật Cảnh -Cây lá dứa – Đặc điểm, tác dụng, cách dùng và cách trồng
Cây kim vàng – Đặc điểm, tác dụng, cách dùng và hình ảnh
Cây kim quýt – Đặc điểm, tác dụng trái kim quýt và ý nghĩa
Cây khổ sâm – Tác dụng, cách dùng, cách trồng và hình ảnh
Cây kế sữa – Đặc điểm, tác dụng của silymarin trong cây kế sữa
Cây ké đầu ngựa – Phân loại, tác dụng và cách trồng
Top 9 loại cây lá đỏ được ưa chuộng nhất tại Việt Nam
