Cây vanilla là gì? Triển vọng, cách trồng và cách chăm sóc

Ngày nay, vanilla trở thành một nguyên liệu không thể thiếu trong nhiều ngành công nghiệp chế biến và được xem là một trong những nguyên liệu đắt đỏ nhất trên thế giới. Đọc ngay bài viết sau để tìm hiểu đặc điểm, triển vọng việc trồng cây vanilla ở Việt Nam, hàm lượng dinh dưỡng của bột vani, cách trồng và cách chăm sóc loại cây này. 

Cây vanilla là cây gì?

Vanilla hay còn được gọi một cách phổ biến là vani, là một loại hương liệu có một mùi hương ngọt ngào đặc trưng giúp tăng thêm độ thơm cho món ăn. Vậy, cây vanilla là cây gì? Đây là loại cây gia vị đắt tiền thứ hai thế giới chỉ đứng sau saffron. Chúng đắt đỏ bởi để chúng ta có thể sử dụng được thì chúng tốn rất nhiều công sức của người gia công. Thực tế, cây vanilla chính là một loại phong lan được trồng nhiều ở Vân Nam (Trung Quốc), Indonesia, Madagascar, Tahiti, Mexico.

Cây vanilla là cây gì?

Đặc điểm sinh học của cây vanilla bao gồm: Độ bền hoa khoảng 1 – 2 ngày tuần nếu thời tiết mát mẻ, 1 tuần nếu ở trоng điều kіện nóng và khô. Mùi hương νanilla cũng rất nhẹ nhàng và đầy quyến rũ, cánh hoa rất đa dạng như cánh sen, cánh mai. Màu sắc của hoa cũng khá đa dạng tùy giống, từ màu hồng, màu trắng tuyền, cho tới màu trắng рhа tím. Mỗі bông hoa có đường kính từ 2 – 3cm, hoa mọc tương đối dày trên thân. Hoa ra ở mỗi mắt của thân cây, độ dày hoa phụ thuộc vào cây to hay nhỏ. Hoa dạng chùm, mỗi chùm sẽ có từ 3 – 8 bông hoa. Hoa nở rải rác theo từng vùng khí hậυ cũng như từng vùng miền nuôi trồng cây. Mùa hoa thường diễn ra vào mùa hè, ra hoa vào khoảng tháng 4 – 6 hằng năm.

Đặc điểm sinh thái cây vanilla: 

– Rễ cây: Rễ сây thuộс loại rễ chùm, phân nhánh con bám vào chất trồng để đi tìm hơi ẩm. Rễ сây bắt đầu ra sẽ có rất nhiều đầu rễ ѕau đó theo năm tháng sẽ dài ra, mùa đông rễ cây sẽ ngừng рhát triển hoăc phát triển rất chậm. Vớі khí hậu nóng và không lạnh thì rễ mọc quanh năm. Cây ra rễ ở gốc và ở các câу con sẽ mọc ra trên thân cây сũ. Thân rễ thường có màu trắng ngà và ít khi có màu khác, đầu rễ thường có màυ xanh. 

– Lá: Cuối năm, lá cây sẽ ngừng phát triển, rụng lá từ gốc sau đó lan dần lên ngọn. Từng chiếc lá sẽ có những vết khuyết nhỏ chéo giữa nửa lá này và nửa lá bên kia hoặc có sọc trắng mờ dọc theo lá. Tùy thuộc vàо tình trạng cây đủ nắng hoặc thiếu nắng, màu của lá thường có màu xanh đậm, màu xanh vàng, dáng lá giống hình thoi, đuôi lá nhọn. Thông thường, một chiếc lá trưởng thành sẽ có chiều rộng khoảng 2 – 3 cm, chiều dài từ 6 – 10 cm. Thông thường, đến mùa thu sẽ bắt đầu rụng lá dần trên thân. Thân cây có những đốt ngắn, mỗi đốt sẽ có 1 lá.

Triển vọng trồng cây vanilla ở Việt Nam

Việc trồng cây vanilla ở Việt Nam rất có ý nghĩa, vì nhóm cây trồng này có thể sử dụng hiệu quả nguồn lao động nông nhàn, thích hợp với khí hậu nhiệt đới nhiều mưa, tán rừng râm mát, chúng cho giá trị kinh tế cao. Thông thường, 1ha vanilla mang lại lợi nhuận khoảng 200 triệu đồng, cho ít nhất 400 – 500kg vanilla thương phẩm. Trong trường hợp thâm canh tốt với mỗi hecta trồng 1.800 – 2.000 cây, trung bình mỗi cây cho 100g trái đã qua xử lý. Đ để tạo ra hương thơm riêng cho mỗi loại sản phẩm, người nông dân thường pha trộn rất nhiều loại vanilla có gốc xuất xứ khác nhau. Cuối cùng, việc chiết xuất hương vanilla sẽ được thực hiện ở các nhà máy của công ty tiêu thụ. 

Người nông dân sẽ thu hoạch vanilla bằng cách bó thành từng bó theo định lượng rồi đóng vào thùng thiếc để chuyển đi tiêu thụ. Trái vanilla sẽ được phân loại theo độ dài của trái, đem phơi khô cho đến khi ngả qua màu nâu đậm. Người ta sẽ hái các trái chín ở những đầu ngọn đã ngả sang màu vàng và xử lý bằng một tiến trình lên men đặc biệt. Ở Đăk Lăk, vanilla được trồng xen kẽ trong vườn cà phê hay trong vườn tiêu. Nhưng việc trồng và chăm sóc có vẻ chưa được quan tâm hoặc chưa biết cách.

Triển vọng trồng cây vanilla ở Việt Nam

Thực tế, đây là loại cây đòi hỏi rất nhiều công chăm sóc, trái sẽ chín trong khoảng 4 – 10 tháng sau khi thụ phấn, trái sẽ đạt độ lớn 12 – 16cm sau 6 – 8 tuần. Chúng ta nên thụ phấn bằng tay bởi kết quả thụ phấn bằng tay thường đạt kết quả đến 100%. Mỗi cây cũng chỉ nên giữ lại từ 10 – 12 chùm trái, mỗi chùm hoa chỉ nên cho thụ phấn từ 6 – 7 trái. Theo phỏng vấn nhiều người đã trồng loại cây này thì thực tế, cây vanilla chỉ thích hợp trồng theo dạng nhà vườn hoặc trang trại, nhân giống bằng cách giâm nhánh chồi. 

Cây vanilla ở Bình Thuận

Hơn 15 năm trước, kỹ sư nông nghiệp người Pháp tên Frédéric Lacroix đã tới Việt Nam và nhận ra điều kiện khí hậu thuận lợi của nước ta và đã bắt tay vào trồng thử loại cây này. Sau khi kết quả mang lại vô cùng khả quan thì anh đã quyết định chọn Bình Thuận là nơi trồng vanilla. Cây vanilla ở Bình Thuận hiện đang có số lượng khoảng 20 nghìn cây. Từ khi kết trái đến thu hoạch cây mất khoảng 3 tháng, thời điểm hoa nở, cần rất nhiều nhân công để làm việc. Nếu ngày hoa nở mà không thụ phấn kịp, tới chiều, hoa tự xếp cánh, 1 năm sau hoa mới nở lại. Hoa vanilla chỉ nở đúng 2 ngày trong năm, 8 tháng sau nhụy cho được chùm vanilla từ 10 – 20 quả. 

Người trồng phải dùng tay lồng 2 nhánh vào nhau, sau đó đưa vào nhụy. Khác với các loại thực vật khác, quá trình thụ phấn của cây vanilla bắt buộc phải có bàn tay con người tham gia. Cũng vì thế nên nhiều người đã nhận xét việc trồng vanilla là một công việc không đơn giản. Vừa khai phá, vừa làm đất, trồng cây, canh giữ chính là một điều khó khăn đối với những ai đang nuôi ý định trồng loại cây này. 

Hàm lượng dinh dưỡng bột vani

Chúng ta chắc hẳn cũng đã khá quen thuộc với bột vani. Đây chính là nguyên liệu thường được dùng trong ẩm thực, được bày bán phổ biến ở các cửa hàng, siêu thị, các trang thương mại điện tử, các chợ, các cửa hàng. Hiện tại, có hai loại bột vani đó là bột vani tự nhiên và bột vani hóa học. Khi dùng cho trẻ sơ sinh, chúng có thể gây hại cho gan và thận. Trong ẩm thực, bột vani chính là “trợ thủ đắc lực” giúp món ăn của bạn trở nên hấp dẫn và kích thích vị giác hơn. Chỉ cần bỏ một chút vani thì thành phẩm sẽ trở nên thơm ngon và ngọt ngào hơn.

Hàm lượng dinh dưỡng bột vani

Quả vanilla khô

Quả vanilla khô thường có chứa các thành phần dinh dưỡng cũng như hàm lượng tinh dầu khác nhau. Vanillin là thành phần chính bên trong quả vanilla khô, chúng chiếm đến khoảng 85%, tiếp theo là hydroxybenzyl aldehyde khoảng 9% và p hydroxybenzyl methyl ether khoảng 1%, phần còn lại chia cho khoảng 200 chất tạo mùi khác.

Cách trồng và chăm sóc cây vanilla

Cách trồng và chăm sóc cây vanilla như sau:

Chuẩn bị đất: Đất trồng cần có độ PH khoảng 6 – 7, đất mùn là loại đất thích hợp nhất cho quá trình sinh trưởng. Đất được chia lại làm 2 lớp, lớp trên là các loại phân xanh, lớp dưới là hỗn hợp mùn cưa, xơ dừa và cát. 

Khoảng cách trồng: Khoảng cách trồng phù hợp giữa các cây là 1,5m, hàng cách hàng là 1 – 1,5m. 

Cách trồng: Cây được trồng chủ yếu bằng phương pháp giâm cành, khi chồi dài 120 – 140cm thì tiến hành cắm trực tiếp xuống đất. Nên che mát cho cây trong suốt 10 ngày đầu.

Chăm sóc: Luôn giữ đọt non vanilla bò theo trụ, theo các hướng cây quang hợp tốt hơn. Thường xuyên hái bỏ các lá già, rễ héo, bộ phận bị hư hỏng nhằm tránh sâu bệnh trú ẩn, giúp vườn thông thoáng.

Sâu, bệnh: thường xuyên kiểm tra các bộ phận non của cây, như đọt non, rễ non thường bị sâu lông và ốc sên cắn phá, nhưng hầu như không đáng kể.

Cách trồng và chăm sóc cây vanilla

Trên đây là toàn bộ thông tin về đặc điểm, triển vọng việc trồng cây vanilla ở Việt Nam, hàm lượng dinh dưỡng của bột vani, cách trồng và cách chăm sóc loại cây này. Hy vọng bài viết này hữu ích cho cuộc sống của bạn, cảm ơn bạn đã đọc bài viết này!

Xem thêm: Cây tơ hồng là gì? Phân loại, tác dụng trong y học

• Cây sơn liễu – Đặc điểm, ý nghĩa, cách trồng và cách chăm sóc

• Cây tơ hồng là gì? Phân loại, tác dụng trong y học

• Cây tí ngọ có bị cấm không? Đặc điểm, tác dụng trong y học

• Cây sắn thuyền – Đặc điểm, ý nghĩa, tác dụng trong y học

• Cây rừng – Đặc điểm, tên gọi, hình ảnh và vai trò

• Cây phong ba là cây gì? Ý nghĩa, tác dụng và cách trồng

• Cây phỉ – Đặc điểm, tác dụng, cách trồng và giá trị kinh tế